Menisküs Yırtıkları

MENİSKÜS YIRTIKLARI

Sporcuların sık sık karşılaştığı problemlerden biri olan menisküs yırtığı, günlük hayatta da birçok insanın başına gelebiliyor.
Ağır yük taşıyanlar, sürekli ayakta duranlar, yoğun olarak ev işleriyle uğraşan ev hanımları ve yaşlılar menisküs yırtılması ile karşı karşıya kalabiliyor. Genellikle vücut ağırlığı tek bir tarafa verildiğinde gerçekleşen bu tip yaralanmalar, bazen diz çökme, çömelme ve ağır yük kaldırma gibi basit hareketlerde bile ortaya çıkabiliyor.

MENİSKÜS NEDİR? MENİSKÜS NE İŞE YARAR?

Menisküs, diz eklemindeki hareketleri destekler, dengeler, darbeleri emer ve stabilite sağlar. Menisküs dokusu, eklemi oluşturan kemikler arasında şok emici ve yük taşıyıcı olarak görev yapar ve eklem kıkırdaklarını aşırı yüklerden korur. Her dizde biri içte, diğeri dışta olmak üzere iki adet menisküs bulunur. Menisküsler C şeklinde bir kıkırdak parçasıdır.
Dize gelen yüklerin taşınması ve aktarılmasında çok önemlidirler. Ayrıca eklem yüzlerinin uyumluluğunu artırırlar ve eklem sıvısının eklem içi dolaşımına katkıda bulunurlar. Menisküsler olmadığında diz eklemine gelen yükler doğrudan eklem kıkırdağına binerek erken aşınmaya yani osteoartrite yol açarlar.

MENİSKÜS YIRTIK ÇEŞİTLERİ

Menisküs yırtıkları, yırtığın şekline, büyüklüğüne ve yerine göre farklı çeşitlere ayrılır. Menisküs yırtık çeşitleri şunlardır:

1. Dış menisküs yırtığı: Dizin dış tarafında bulunan menisküsün yaralanmasıdır. Yanal menisküs, iç menisküse göre daha az sıklıkta yaralanır.
2. İç menisküs yırtığı: Dizin iç tarafında bulunan menisküsün yaralanmasıdır. Medial menisküs, yanal menisküse göre daha sık yaralanır ve daha zor iyileşir.
3. Radial menisküs yırtığı: Menisküsün serbest kenarından içe doğru gelişen yatay bir yırtıktır. Bu tip yırtık, menisküsün beslenmesini bozarak dejenerasyona yol açabilir.
4. Uzunlamasına menisküs yırtığı: Menisküsün ön ve arka boynuzları arasında uzanan dikey bir yırtıktır. Bu tip yırtık, genellikle sporcuların dizine gelen ani bir darbe sonucu oluşur.
5. Kova sapı menisküs yırtığı: Menisküsün ön veya arka boynuzunun koparak eklem içinde serbest kalan bir parça oluşturmasıdır. Bu parça, dizin hareketlerini engelleyerek kilitlenmeye neden olabilir.
6. Kompleks menisküs yırtığı: Menisküste birden fazla yön ve düzeyde oluşan karmaşık bir yırtık şeklidir. Bu tip yırtık, genellikle yaşlılarda görülür ve tedavisi zordur.

MENİSKÜS YIRTIKLARININ BELİRTİLERİ NELERDİR?

1. Diz ağrısı: Menisküs yırtığının yaşanmasından hemen sonra oluşan ağrı çok şiddetli olmayabilir. Hatta spor yapan kişiler ilk başlarda ilgilendikleri spora devam edebilir. Ancak dizde oluşan mekanik bozukluğa bağlı eklem sıvısında artış ve şişlik yaşandığı zaman ağrılar şiddetlenmeye başlamaktadır.
2. Diz içerisinden gelen sesler
3. Şişme ve sertlik.
4. Dizde kilitlenme veya bir noktada takılma.
5. Hareket kısıtlığı (dizi tam bükememek)

Menisküs yırtılmalarında hastaların ilk şikayetleri genelde dizlerde ağrı, şişlik ve sertlik oluyor. Merdiven inip çıkarken, oturup kalkarken veya yokuş inip çıkarken dizlerde oluşan ağrılar menisküste oluşan hasarın ilk sinyallerini vermeye başlıyor.
Günlük hayatta önemsenmeyen bu tip ağrı ve şişlikler ilerde daha ciddi sorunlara yol açabiliyor. Hastalar bir sonraki aşamada dizlerdeki ağrıya ek olarak kitlenme problemiyle karşı karşıya kalıyor.
Oturup kalkarken dizlerde gerçekleşen takılmalar, akabinde dizin belli bir konumda kitlenmesine ve sonrasında da dizlerde boşalma hissine neden oluyor. İlk safhalarında fark edilen menisküs tedavisi, ameliyata gerek kalmadan gerçekleştirilebiliyor. Ancak ilerleyen safhalarda hastaların menisküs ameliyatı olması zorunlu hale gelebilir.

MENİSKÜS KENDİ KENDİNE İYİLEŞİR Mİ?

Menisküsler dolaşım bakımından zayıf yapılardır. İyileşmesi yırtığın tipine, büyüklüğüne ve yerine göre değişiklik gösterir. Kendi kendine iyileşmesi pek mümkün değildir.

MENİSKÜS YIRTIĞI VE FİZYOTERAPİ

Akut durumlarda menisküs olan yere buz kompres yapılması, dizin vücuttan daha yüksek bir konumda tutulması ve istirahat, tedavide önemli bir rol oynuyor.

MENİSKÜS AMELİYATSIZ NASIL GEÇER?

Düşük dereceli zedelenme ve yırtıklarda fizyoterapi, manuel terapi ve egzersiz ile menisküslerde oluşan hasarlar giderilebiliyor. Erken dönemde fark edip fizyoterapist desteği alınması bu nedenle önem arz ediyor.
Tedavide öncelikle ağrı şikayetlerini gidermek ve vücut tepkilerini (şişme, ödem ve hareket kısıtlılığı gibi) azaltmak hedeflenir.
Daha sonrasında egzersiz programı ile desteklenerek çevre kasların güçlenmesi sağlanır. Böylece diz eklemine binen yük azalır.
Diz eklemine ve çevre bağlara yönelik denge ve stabilizasyon çalışmaları da programa dahil edilir.
Fizik tedavi ile iyileşme şansı olmayan daha büyük yırtıklarda cerrahi işlem uygulanır. Cerrahi yöntemler ise menisküsün tamiri veya kısmi veya tam çıkartılması şeklinde yapılabilir. Ardından hasta fizik tedavi programına alınır.
Menisküs yaralanmalarını önlemek için düzenli egzersiz yapmak, kasları güçlendirmek, ısınma hareketleri yapmak, uygun ayakkabı giymek ve ani hareketlerden kaçınmak gerekir.

MENİSKÜS AĞRISI İÇİN EVDE NE YAPABİLİRİZ?

1. POLİCE protokolü akut durumlarda uygulanabilir.
2. Protect (koru)
3. Optimal Loading (ağrı sınırında hareket et)
4. Ice (buz uygula)
5. Compression (bandajla ve kompresyon yap)
6. Elevate (yastık vb ile destekle yukarıda tut)